Το Κράτος των Ανθρώπων

Αναπαύσου εν Ειρήνη αδελφέ Φραντς Κάφκα.

Σε ποιους ανήκε ο Κάφκα; Ανήκε μήπως στους εντεταλμένους εξωραϊστές του Κράτους των Ανθρώπων; Ήταν άγγελος-γραφιάς, παρμένος όμηρος απ’ το στρατόπεδο της Εκπεσούσης Δυναστείας των Αγγέλων; Προδότης; Λιποτάκτης; Αιρετικός;

Το Κράτος των Ανθρώπων φέρει ακέραιο το Βάρος της Απόδειξης της τιμιότητας των λόγων ταρίχευσης του Φραντς Κάφκα. Όταν ο μελλοθάνατος εκφράζει μια επιθυμία που αφορά στα απολύτως προσωπικά του υπάρχοντα, υποχωρούν όλα. Αλήθεια, στο όνομα ποίου επίγειου ή επουράνιου θεού παραβιάστηκε η επιθυμία-εντολή του μελλοθάνατου;

Ποιος είναι εν τέλει ο καταραμένος; Υπάρχει μεγαλύτερη κατάρα, μεγαλύτερη καταδίκη από το να σε αγιοποιεί το Κράτος των Ανθρώπων ενάντια στη βούλησή σου; Ούτε το ιουδαϊκό επίχρισμα αρκεί για να συγκαλύψει την πράξη της βεβηλώσεως. Επιπλέον, τα περί «διάσωσης της κοινής κληρονομιάς της ανθρωπότητας», όταν πρόκειται για τα μύχια και τα προσωπικά ενός γραφιά που κατάφερε να διατρέξει τα ατελείωτα σάπια έντερα του Κράτους των Ανθρώπων, κομμένα ήπατα προδίδουν κι όχι αγαθές προθέσεις. Για να εξουδετερωθεί ο Φραντς Κάφκα και να αποκλειστεί, έπρεπε να διατηρηθεί ζωντανός, και στην έκταση που ο ίδιος δεν επιθυμούσε…

Ελάχιστη σημασία έχει αν ο Φραντς Κάφκα ζήτησε να καούν όλα του τα υπάρχοντα γραπτά ή να εξαιρεθούν μετρημένα μόνο από αυτά. Σημασία έχει ότι δεν έγινε σεβαστή η τελευταία του επιθυμία, η τελευταία πράξη της ζωής του. Ο τρόπος, το ύφος, η βούληση είναι κλειδωμένα στη ζωή και τη γραφή του Κάφκα. Δεν παραχαράσσονται, δεν αλλάζουν.

Νομίζει το Κράτος των Ανθρώπων ότι δεσμεύοντας και εγκιβωτίζοντας στη λειψανοθήκη της Μεγάλης Λογοτεχνίας τον Φραντς Κάφκα, τη ζωή και το έργο του, εξαφάνισε την Αρχαία-Νέα Τραγωδία, παραγωγός και υπαίτιος της οποίας είναι το ίδιο. Σπάζοντας τη Λυσιτέλεια, το Καθαρτήριο Τέλος που ενέγραψε με την τελευταία επιθυμία του ο τραγικός Κάφκα, το μόνο που επέτυχε το Κράτος των Ανθρώπων ήταν να συλήσει την Τραγωδία, μεγεθύνοντας το ίδιο το βδέλυγμά του. Ως Έλληνες, ανέκαθεν και δια παντός τραγικοί, ως αδελφοί του τραγικού Φραντς Κάφκα, είχαμε υποχρέωση να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους, με τους απαρασάλευτους όρους που το Δράμα ημών γνωρίζει.

Το Κράτος των Ανθρώπων σύρθηκε από εμάς και μαζί μας. Έπαιξε μία προς μία όλες τις Πράξεις της Τραγωδίας που για αυτό προοικονόμησε ο Κάφκα. Η Τραγωδία του Κράτους των Ανθρώπων παίχτηκε, μεταγράφηκε και σφραγίστηκε. Θεατές δεν μετείχαν σε αυτή την Τραγωδία, καθώς υπήρξε η τελευταία, και οι θεατές-άνθρωποι είχαν φορτωθεί στο άρμα του μακάβριου πρωταγωνιστή, του Κράτους των Ανθρώπων. Μια πόρτα άνοιξε για το Κράτος των Ανθρώπων και έκλεισε για αυτό.

Αδελφέ Φραντς, μπορείς να αναπαυθείς εν Ειρήνη.

Η περίπτωση Κάφκα τυλίχτηκε όπως-όπως από τις Υπηρεσίες του Κράτους των Ανθρώπων και τοποθετήθηκε στη φορμόλη της Μεγάλης Λογοτεχνίας για λόγους ασφαλείας της ανθρωπότητας. Ο Κάφκα όχι απλά διέρρευσε, αλλά πρόδωσε, κατ’ ουσίαν μαρτύρησε την επιχείρηση απαλλοτρίωσης της ανθρώπινης συνείδησης. Δραπέτης-ανθρωπολόγος, ο τελευταίος των ανθρωπολόγων υπήρξε ο Κάφκα, και όχι λογοτέχνης. Η Μεταμόρφωση, η Δίκη ήταν σύγχρονες, εν εξελίξει πραγματικότητες, εγκατεστημένες, τις οποίες ο ανθρωπολογικός παρατηρητής Κάφκα συνέλαβε και δημόσια ομολόγησε. Ήταν ο ένας που μπορούσε να κάνει τη μεγάλη ζημιά, ως άλλος Εωσφόρος, τινάζοντας στον αέρα την κατσαριδοποίηση, με άλλα λόγια τον ανθρωπολογικό μετασχηματισμό.

Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Χίτλερ. Σύστημα Οργανισμών των Ηνωμένων Εθνών. Συμβούλιο της Ευρώπης. Κι ένα κάρο δημοκρατικοί θεσμοί, οργανισμοί και επιστημονικά κονκλάβια. Όλα ένας μπερντές, ένα θέατρο επιχειρήσεων, ένα σκηνικό για να αλωθεί η συνείδηση, να τυφλωθεί η ψυχή, να καταργηθούν τα έντερα.

Ο Κάφκα τόλμησε ανάμεσα στις άπειρες κατσαρίδες να αντισταθεί στη μεταμόρφωση, στο μετασχηματισμό. Ο Κάφκα πρόδωσε την εικόνα του Θεού-Κράτους των Ανθρώπων. Του θεού που άλλαζε μορφές και που στη συγκεκριμένη πράξη έχει κάνει έμβλημά του την Κατσαρίδα. Ελάχιστοι ίσως ακόμη αντέδρασαν στην ελεεινή αυτή και αηδιαστική εξελικτική εκδοχή του «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση».

Η ανθρωπότητα αρέσκεται στο να αλλάζει μορφές ο θεός της, και χαίρεται να παίρνει από την αίγλη της μορφής του. Κι αναρωτιέται κανείς· ποιος είναι ο ελεεινός; O άνθρωπος, ο θεός ή και οι δυο μαζί;

Ο ανθρωπολόγος Κάφκα μεταμορφώνεται σε ζωύφιο για να μπορέσει να διευρύνει την οπτική και την εμπειρία του μέσα στο σκοτεινό κι αλλοπρόσαλλο Κράτος των Ανθρώπων, το Κράτος των δαιδαλωδών υπο-νόμων.

Το να κατονομάζουμε το Κράτος των Ανθρώπων ως καφκικό είναι αληθές, μα χωρίς ουσία, χωρίς αντίκρυσμα. Κανείς δεν συγκλονίζεται, κανείς δεν εξανίσταται, κανείς δεν σκιρτά, αφού όλο αυτό έχει καταχωρηθεί στην ανώδυνη επικράτεια της «Λογοτεχνίας», όπου κανείς πλέον βουτά «σχεδόν χωρίς ενοχή» και εντρυφεί διασκεδαστικά στον πλούτο της ζοφερής και ανατριχιαστικά ακριβούς περιγραφής. Πώς άλλωστε να αναμένει κανείς ανόρθωση, όταν μια μόνο νόρμα ζωής επικρατεί, φτιαγμένη κάτω από τους νόμους; Αν ήθελε, μα κι αν σκοπούσε ψηλά να δει το Κράτος των Ανθρώπων, ανάθεμα θα έκανε τον Κάφκα, και δεν θα τον προσέφερε ανάθημα στον Θεό της Κατσαρίδας.

Η τελευταία επιθυμία του Κάφκα είναι ρητή δήλωση αποστροφής του Κράτους Κατσαρίδων, της εξελιγμένης μορφής του Κράτους των Ανθρώπων. Η Δίκη που δεν έγινε ποτέ ήταν η Μέθοδος Αποκοπής που με τέχνη φύτεψε στο Φως για να αποτρέψει τη λαφυραγώγησή του από τις κατσαρίδες.

Σε ποιον λοιπόν ανήκει ο Κάφκα; Βέβαιον είναι ότι δεν ανήκει στις κατσαρίδες. Μύθος είναι και Σηματωρός προσεχώς, όταν μουσεία και βιβλιοθήκες γίνουν κονιορτός και απάνω του βηματίσει πάλι άνθρωπος, με το θεό μακριά, πολύ μακριά, από φόβο του ανθρώπου.

Αδελφέ Φραντς, η ανθρωπολογία σου πρόδωσε καίρια και αποτελεσματικά. Αποκάλυψε και την επιφάνεια-μορφή και την ουσία-λειτουργία του Κράτους των Ανθρώπων. Στα μάτια τα δικά μας, είναι ξεκάθαρο ότι μετήλθες, ως άλλος Οδυσσέας, τρόπο για να διαπεράσεις τα εχθρικά τείχη. Πώς αλλιώς θα γινόταν, εσύ, ένας sui generis ανθρωπολόγος-κινηματογραφιστής, ώστε και να προδώσεις και να διασωθείς; Είναι πανάρχαια μέθοδος των Ποιητών, των Αγγέλων, των Δαιμόνων, και των Προφητών να βάζουν το καπέλο του λογοτέχνη, όταν χρειάζεται να ξεγελάσουν και τον ταχυδρόμο και τον τελώνη…

ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ