Ου παντός τελετουργείν ες Δήλον

Γιατί χρειάζεται να πας στη Δήλο και τελετουργικά να προαναγγείλεις το τέλος του ανθρώπινου άκρατου υλικού πολιτισμού, και δεν το κάνεις μονομιάς με πάταγο σε μια χολυγουντιανή πλανητική υπερπαραγωγή; Ζούμε μέσα στο ψέμα άδοντας το ψέμα, ακόμα και την ώρα που καίγονται τα κρεβάτια μας.

Αν τα μηνύματα που διοχετεύτηκαν στον Αιθέρα της Δήλου, άσχετα από την σοβαρότητά τους, ερείδονταν σε μια ειλικρινή πρόθεση του διευρυμένου ιερατείου των γήινων πραγμάτων, θα έπρεπε το δρώμενο να λάβει χώρα όχι στη γενέτειρα του Απόλλωνος και της Αρτέμιδος, αλλά στα premises του ιερατείου. Δηλαδή στην έδρα του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών. Δεν είναι όμως ειλικρινείς οι προθέσεις, διότι αν ήταν, θα έπρεπε τελετουργικά το πολυπληθές και πολυσχιδές ιερατείο να αποκαθηλώσει τον εαυτό του παραδεχόμενο ότι τα έχει κάνει όλα σκατά· τον πλανήτη όλο έναν λυματοβόθρο, κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Η συγνώμη και η μεταμέλεια έχουν νόημα και περιέχουν αλήθεια όταν ομολογούνται πάνω στα δικά σου ερείπια και όχι πάνω στα ερείπια ενός άλλου πολιτισμού, ειδικά όταν η σχέση σου με εκείνον τον πολιτισμό είναι ψευδεπίγραφη.

Χίλια περίπου χρόνια πριν, όταν ο Μιχαήλ Ακομινάτος έφτασε ως νέος Επίσκοπος στην Αθήνα, η απογοήτευσή του ήταν τέτοια από τον κόσμο των Αθηνών που την κατέγραψε ως εξής: «Ειμί ξένος εν Αθήναις. Βιώ εν μέσω σμήνους βαρβάρων πάσης φιλοσοφίας εστερημένων.» Ο Ακομινάτος, το θρηνητικό τρυγόνι της αιώνιας Αθήνας όπως τον αποκαλεί ο Φώτης Κόντογλου, ήταν ειλικρινής. Ο Αρχαίος Κόσμος είχε τελειώσει οριστικά και αμετάκλητα. Αποσύρθηκε στην Αίγινα συμβιβασμένος με την πεζότητα και την αχρειότητα της ζωής.

Κοντά χίλια χρόνια μετά, κι ενώ ο κόσμος γύρω μας είναι εμποτισμένος από τη γραμμική αντίληψη της ιστορίας, πόση συνείδηση και πόση ειλικρίνεια μπορεί να περιέχεται στο ακατάστατο και αλλοπρόσαλλο οικουμενικό χορικό πάνω στα ερείπια της Δήλου; Οι συντεταγμένες των θεών έχουν αλλάξει, και δεν βρέθηκαν ακόμα οι άνθρωποι που θα τις χαρτογραφήσουν και θα τις σημάνουν. Θα ήταν τιμιότερο για έναν τόσο ευτελή και σπάταλο πολιτισμό όπως ο δικός μας να εγκαθιστούσε φωτοβολταϊκά πάνελ στη Δήλο ώστε να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες της ασύστολης και αδηφάγου Μυκόνου. Εξάλλου, κι όπου αλλού συλλέγεται το ελληνικό φως στην επικράτεια, αν σκάψει κανείς βαθιά, ιερά θα βρει, ίσως κι εφάμιλλα της Δήλου.

Ο πολιτισμός μας έχει ως φωτοστέφανο τον ορθολογισμό, άσχετα αν βρίθει παραλογισμού. Η γλώσσα του είναι επιχειρησιακή, καμμένη επιχειρησιακή, ξύλινη. Το θείο και το ανεξιχνίαστο σχεδόν τελούν υπό διωγμό. Γιατί, λοιπόν, επιλέγεται να εκπεμφθεί η ξύλινη διακηρυκτική γλώσσα της Ατζέντας των Ηνωμένων Εθνών από το Ιερό της Δήλου; Σε τι αποσκοπεί να ακουστεί από αυτόν τον χώρο, και με κάποια πειραγμένη μουσική υπόκρουση, ο κενός νοήματος στόχος τής «υπεύθυνης κατανάλωσης» για παράδειγμα, την στιγμή μάλιστα που οι προσερχόμενοι προτρέπονται να φέρουν μαζί τους το δικό τους νερό; Προφανώς το δικό τους πλαστικό μπουκάλι με νερό. Αν, όπως προκύπτει εμμέσως-αμέσως από το διαφημιστικό υλικό και το καλλιτεχνικό περιεχόμενο της οργάνωσης, σκοπός είναι η διαύγαση και η ανύψωση (σ.σ. publicity and communication στην μηντιακή γλώσσα) του μηνύματος για τον εξαγνισμό του πολιτισμού μας και της ανθρώπινης δραστηριότητας, τότε η Δήλος συνιστά την πλέον ακατάλληλη επιλογή. Το δρώμενο θα είχε μια κάποια αξία και θα συνιστούσε ίσως μια συνεισφορά, αν γινόταν μέρα μεσημέρι, Ιούλιο μήνα, στην κατάμεστη Μύκονο, όπου οι θαμώνες των εστιατορίων και των beach bar θα ασπάζονταν άδοντας την Ατζέντα του ΟΗΕ, τρώγοντας κρεμμύδι, ελιά και παξιμάδια, σε ένα σκηνικό που θα φιγούραραν οι δομές αειφορίας του Δήμου και οι δράσεις ανακύκλωσης.

Ας εστιάσουμε όμως τώρα στις πιο εξεζητημένες πτυχές αυτής της αποκαλούμενης ως «οικουμενικής συναυλίας» στη Δήλο υπό τον τίτλο Alpha Mission – Δelos & Οι [αβέβαιες] τέσσερις εποχές. Και θα έλεγε κανείς ότι το εξεζητημένο του πράγματος περιορίζεται στη μουσική ή τα σκηνικά. Αντιθέτως, ξεφεύγει από τα γήινα καλλιτεχνικά πράγματα, ξεδιπλώνοντας ανάκατα σελίδες για το διάστημα, τον εποικισμό των άστρων, την ατμόσφαιρα (κλίμα), και την υπεράνθρωπη νοημοσύνη.

Τι δουλειά έχει, σκοτεινές ώρες, η Επιστήμη στη Δήλο; Και γιατί μια τόσο θετικιστική επιστήμη (του Κλίματος, του Διαστήματος και των Άστρων) επιστρατεύει τις Τέχνες, τις Μυθολογίες, για να λύσει τα μέσα και τα έξω; Αν όντως, ο κόσμος μας έχει γίνει επιστημονικά κατανοητός και επιστημονικά διαχειρίσιμος, και το μετανθρωπιστικό μας μέλλον είναι ζήτημα αποκλειστικά επιστήμης και τεχνολογίας, τότε η επιστήμη δεν έχει χρόνο για χάσιμο, ούτε περιθώριο για σουαρέ. Ή μήπως όλα είναι politics, σκοτεινά politics, και οι Τέχνες και οι Επιστήμες είναι ιέρειες σε αγοραία χρήση; Και η Μυθολογία; Ίσως να εισάγεται στο παιχνίδι για παραμόρφωση, για ξεστράβωμα. Άλλωστε, είναι ελεύθερη δικαιωμάτων.

Ας ανοίξουμε όμως το φως, όχι κατ’ ανάγκη αυτό της Δήλου, για να δούμε πώς και πού έχει χαθεί η μπάλα στην Ακαδημία, και άλλοι την ψάχνουν βραδιάτικα στη Δήλο, άλλοι στο Φεγγάρι και στον Άρη ή στο κβαντικό κενό. Η Ελλάδα θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτική με τις παρακαταθήκες και τα ιερά της. Η ζώσα, ομιλούσα, ελληνική επιστημονική σκέψη, θα έπρεπε να είναι πιο συντονισμένη και να περιορίζεται στα «παπούτσια της» (Sutor, ne ultra crepidam!), αφήνοντας κατά μέρος τα ανέξοδα φλερτ και περιπτύξεις με τις Τέχνες και το Μύθο.

Ο αστροφυσικός Δρ. Σταμάτης Κριμιζής, ένας από τους πιο διακεκριμένους επιστήμονες της NASA, Ομότιμος Διοικητής Διαστημικών Προγραμμάτων του Johns Hopkins University και Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, παρείχε τη στήριξή του στο δρώμενο-αχταρμά της Δήλου, προφανώς από γενναιοδωρία. Η επιείκεια, όμως, δεν αρμόζει στην επιστήμη, ειδικά όταν δεν έχει τον έλεγχο των πραγμάτων, και ακόμα ειδικότερα όταν προσφέρεται ως «ουρά» ή «περικοκλάδα» σε ένα αμφιλεγόμενης πολιτικής κοπής δρώμενο. Ο κ. Κριμιζής φαίνεται να είναι ένας προσγειωμένος αστροφυσικός, ένας ρεαλιστής των γήινων και των αστρικών πραγμάτων και θα του ταίριαζε πολύ το μεσημεριανό φως της Δήλου, μια ακέραια και καθαρή θέαση, όπως οι θέσεις του για τις δυνατότητές μας να φύγουμε στα άστρα. Προκαλεί εντύπωση, βέβαια, που ένας εξέχων εν αποστρατεία αστροφυσικός εκχωρεί τη φήμη του για την επικοινωνιακή προώθηση φορέων και γεγονότων που επενδύουν στο ζήτημα της λεγόμενης «κλιματικής αλλαγής».

Παραθέτουμε παρακάτω αποσπάσματα από δημοσίευση θέσεων και απόψεων του κ. Κριμιζή στην ιστοσελίδα capital.gr:

Η μεγαλύτερη πρόκληση για την Ανθρωπότητα: Η επιβίωση του διαστημοπλοίου “Γη”

[ Αντίθετα, ο εποικισμός δεν αφορά µόνο την επιβίωση του ανθρώπου σε ένα περιβάλλον γεμάτο προκλήσεις, αλλά τη δημιουργία των προϋποθέσεων για την εγκαθίδρυση ενός μακροπρόθεσμου οικοτόπου που θα επιτρέψει την επανάληψη ενός modus vivendi/operandi, στο οποίο το ανθρώπινο είδος έχει συνηθίσει στον πλανήτη µας: βιώσιμη ατμόσφαιρα, παραγωγή τροφής, εξόρυξη ορυκτών για τη δημιουργία παραγωγικής βάσης, μέσα για την προστασία µας από τα στοιχεία της φύσης, συμπεριλαμβανομένου του “διαστημικού καιρού” που συνιστά ένα “κλίμα” σημαντικά διαφορετικό κ.ά. Εν συντομία, εποικισμός αναφέρεται στη δημιουργία υποδομών που θα μοιάζουν µε εκείνες που έχει δημιουργήσει η ανθρωπότητα στον πλανήτη µας.

Πόσο εφικτή είναι, όµως, η μετανάστευση και επιβίωση μερικών δισεκατομμυρίων ανθρώπων από τη Γη στον Άρη, αν μάλιστα αναλογιστούμε λίγες από τις προκλήσεις που απαριθμήθηκαν παραπάνω; Η σύντομη απάντηση είναι πως κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, τουλάχιστον όχι για μερικές χιλιάδες χρόνια ακόμα.
……………..
Η νέα και σημαντικότερη πρόκληση στο κατώφλι της ανθρωπότητας είναι εκείνη της Κλιματικής Αλλαγής του πλανήτη. Παρά το γεγονός πως η αναγνώριση του ανθρωπογενούς παράγοντα στη δημιουργία και εξέλιξη του φαινομένου πραγματοποιήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1970, τα επιστημονικά δεδομένα ήταν ανεπαρκή, οι επικριτές ήταν πολλοί και οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις για τις απαραίτητες διορθωτικές ενέργειες, στον βαθμό που εκείνες θα μπορούσαν να εκτιμηθούν, ήταν πολύ οδυνηρές για να τις αναλογιστούμε. Ακολούθησαν, έτσι, τέσσερις δεκαετίες όπου το ζήτημα έλαβε διαστάσεις πολιτικής εκμετάλλευσης, κάτι που ισχύει ακόμα και σήμερα, π.χ. η “κινεζική απάτη” (και άλλα παρόμοια επίθετα) σε κάθε γωνιά της Γης. Η δημοσίευση της έκθεσης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ στις 6 Αυγούστου (https://www.ipcc.ch/report/sixth-assessment-report-working-group-i/), µε τίτλο “Climate Change 2021: The Physical Science Basis”, βάζει ένα τέλος στις αμφιβολίες για την ορθότητα της επιστημονικής βάσης. Επιπλέον, ποικίλα κατακλυσμιαία γεγονότα, από καταστροφικές πλημμύρες έως ανεξέλεγκτες πυρκαγιές και υψηλές θερμοκρασίες-ρεκόρ σε κάθε γωνιά της Γης, θα πρέπει να πείσουν όσους/-ες διατηρούν ακόμη αμφιβολίες ότι η παγκόσμια θέρμανση ή “Κλιματική Κατάρρευση” (όρος που εισήχθη από τον Yuval Harari) είναι μια πραγματικότητα, είναι εδώ για να μείνει, και μπορεί µόνο να γίνει χειρότερη.
……………..
Η μόνη λύση είναι να σώσουµε το διαστημόπλοιο πάνω στο οποίο είμαστε συνταξιδιώτες: τον πλανήτη µας, τη Γη, τη “Γαλάζια Κουκκίδα, το µόνο σπίτι που γνωρίζουμε”, όπως έλεγε κι ο εκλιπών συνεργάτης µου στις αποστολές Voyager, Carl Sagan. ]

Παραθέτουμε επίσης τις θέσεις του σχετικά με τον εποικισμό του διαστήματος από συνέντευξη που παρέθεσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ :

Ο κορυφαίος αστροφυσικός Στ. Κριμιζής μιλάει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ

[ Ανθρώπινα πληρώματα στον «Κόκκινο Πλανήτη» πριν το τέλος της δεκαετίας του 2030. Γιατί ο εποικισμός του Άρη είναι όνειρο θερινής νυκτός.

• «Πιστεύω ότι ο εποικισμός του Άρη είναι όνειρο θερινής νυκτός. Είναι σχετικά εύκολο να γίνει μια αρχική εξερεύνηση του Άρη από διαστημόπλοια με ανθρώπινα πληρώματα -θα συμβεί πριν το τέλος της δεκαετίας το 2030. Ο εποικισμός όμως προϋποθέτει τη δημιουργία υποδομών παρόμοιων με αυτές της Γης, δηλαδή καλλιέργειες για τρόφιμα, έργα για εξόρυξη και χρήση νερού, και κατασκευές για επιβίωση σε ένα ιδιαίτερα σκληρό περιβάλλον. Η ατμόσφαιρα στον Άρη είναι μόλις 0,6% αυτής της Γης και συνίσταται από διοξείδιο του άνθρακα, όχι οξυγόνο. Η οικοδόμηση πρέπει να γίνει σε βάθος τουλάχιστον ενός μέτρου για προστασία από την κοσμική ακτινοβολία και αυτήν από ηλιακές εκρήξεις, που μπορεί να προκαλέσουν όχι μόνο σωματικές βλάβες, αλλά και θάνατο σε άτομα που κυκλοφορούν απροστάτευτα στην επιφάνεια. Η έλλειψη μαγνητικού πεδίου και ατμόσφαιρας, που μας προστατεύουν στη Γη, έχουν κατακλυσμικές συνέπειες για τον εποικισμό του Άρη» παρατηρεί ο διάσημος αστροφυσικός. ]

Παρεμπιπτόντως, μιας και αναφερθήκαμε στην Ακαδημία (Αθηνών) και στην Αστροφυσική, αξίζει να δούμε τι λέει ένα άλλο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, ο εξέχων θεωρητικός φυσικός κ. Δημήτρης Νανόπουλος. Ο κ. Δημήτρης Νανόπουλος δεν προσέφερε τη στήριξή του στο βραδινό δρώμενο της Δήλου, ίσως και να μην του ζητήθηκε, ίσως αυτά που πρεσβεύει να υπονομεύουν το πάντρεμα Τεχνών, Μυθολογίας, Ιερών και Επιστημών. Ας δούμε όμως τι λέει ο κ. Νανόπουλος:

Δημήτρης Νανόπουλος: «Είμαστε μια ανακατανομή του τίποτα»

[ Το σύμπαν προέρχεται από (ή εμφανίστηκε σαν) μια αυθόρμητη (spontaneous) κβαντική διακύμανση του «τίποτα» ή καλύτερα από το κβαντικό κενό.
……………..
«Είμαστε μια ανακατανομή του τίποτα…»
……………..
Πρέπει να τονιστεί ότι η «Μεγάλη Εικόνα» για την εμφάνιση του σύμπαντος, που μόλις περιέγραψα, συνδυασμένη με τη δαρβινική εξέλιξη των ειδών, ελευθερώνει τον άνθρωπο από πολλά θεμελιώδη και υπαρξιακά ερωτηματικά που τον απασχολούν από τότε που υπάρχει. ]

Δημήτρης Νανόπουλος: Ο Mετάνθρωπος δεν θα έχει ανάγκη να πιστεύει σε κάτι

[ Το σύμπαν διέπεται, με βάση την κβαντομηχανική, από τυχαιότητα. Θεωρείτε ότι μέσα σε αυτή την τυχαιότητα οι άνθρωποι έχουμε πραγματικά ελεύθερη βούληση;

• Μα αν αυτό (το Σύμπαν) ήταν ένα κουρδισμένο πορτοκάλι, αν όπως έλεγε ο Νεύτων κάποιος το κούρδισε και δουλεύει και πηγαίνει έτσι, τότε προφανώς δεν θα είχαμε ελεύθερη βούληση. Μα εδώ, στη βάση της καινούργιας φυσικής, της κβαντομηχανικής στον μικρόκοσμο, είναι ακριβώς η έννοια της πιθανότητας και του τυχαίου, που μάς δίνει τη δυνατότητα να έχουμε πραγματικά ελεύθερη βούληση. Έχει σαφέστατη απάντηση σε αυτό το θέμα η κβαντική φυσική.

……………..

Οι φιλοσοφικές προεκτάσεις της θεωρίας του Πολυσύμπαντος, έχετε πει ότι παραπέμπουν σε νέο Διαφωτισμό. Τι μπορεί να σημαίνει αυτός ο νέος Διαφωτισμός για την ανθρωπότητα;

• Ο καινούργιος Διαφωτισμός, με αυτά που είπαμε προηγουμένως για τυχαιότητα και έλλειψη σκοπού, νομίζω πως λύνει τα χέρια των ανθρώπων με ανοιχτά μυαλά και τους οδηγεί σε ένα καινούργιο ξέφωτο. Και δεν μιλάω μόνο για το ξέφωτο που στηρίζεται πάνω στην τεχνολογία, μιλάω για εσωτερικό ξέφωτο, που το βλέπεις, το καταλαβαίνεις και λες, «είμαι αυτό, είμαι από εδώ μέχρι εκεί»… (…) Ο νέος Διαφωτισμός είναι αυτός που μας ελευθερώνει από τα δεσμά 2000 ετών (…) ]

Δημήτρης Νανόπουλος: Το 2030 θα υπάρχουν «φεγγαρόπαιδα»

[ – Πόσο γρήγορα θα πάμε εκεί;

• Αφάνταστα γρήγορα. Σε μία πενταετία οι μεγάλες πόλεις θα έχουν ηλεκτρικά αυτοκίνητα χωρίς οδηγούς. Ήδη η Amazon εγκαινίασε το πρώτο της κατάστημα χωρίς υπαλλήλους, ενώ προχωράμε με άλματα στο Διάστημα. Το 2024 θα κάνουμε επανδρωμένη αποστολή στον Άρη και το 2027, όπως λέει ο Έλον Μασκ της Tesla, θα ’χουμε 1.000 ανθρώπους στο φεγγάρι και στη συνέχεια θα εποικίσουμε και τον Άρη. Δηλαδή 200 χρόνια από τη ναυμαχία του Ναυαρίνου με την οποία απελευθερωθήκαμε από τους Τούρκους, θα υπάρχει η πρώτη αποικία στο φεγγάρι.
  Μέχρι το 2030 θα ’χουμε τα λεγόμενα «φεγγαρόπαιδα». Θα κοιτάς την ταυτότητά τους και θα λέει ότι έχουν γεννηθεί στη Σελήνη. Και δεν μιλάω για 100 χρόνια μπροστά, μιλάω για αύριο. Το επόμενο αυτό βήμα θα γίνει πολύ γρήγορα, γιατί δεν θα γίνει από κράτη. Θα γίνει από ιδιωτικές εταιρείες που ξοδεύουν δισεκατομμύρια δολάρια και περιμένουν γρήγορα κέρδη. ]

Δεν ήταν στις προθέσεις μας, ούτε ενδείκνυται μεθοδολογικά να εντάξουμε σε ένα άρθρο τόσα πολλά και τόσο διαφορετικά ζητήματα (Δήλο, Μύκονο, κβαντικό κενό, κλιματική αλλαγή, αστροφυσική, Ακαδημία Αθηνών, Ατζέντα του ΟΗΕ, Τεχνητή Νοημοσύνη και άλλα). Όταν όμως αυτό γίνεται στη Δήλο, και μάλιστα βράδυ, και αξιώνει οικουμενική θέαση και ακρόαση, δεν υπάρχει άλλος τρόπος να το πραγματευτείς. Πώς αλλιώς να διαχειριστεί κανείς μια τόσο πυκνή και συνθετική προσέγγιση, ειδικά όταν αυτή προσλαμβάνει και θεατρική διάσταση;

Παραθέτουμε σχετικό απόσπασμα από δημόσιες δηλώσεις της Προέδρου του World Human Forum, κ. Αλεξάνδρας Μητσοτάκη, η οποία διοργάνωσε το Alpha Mission – Δelos:

«Είναι η εποχή του Artificial Intelligence, της τεχνητής νοημοσύνης, όμως χρειαζόμαστε και την προγονική νοημοσύνη που στα αγγλικά είναι Ancestral Intelligence. Οπότε τα δύο A.I.’s, η Τεχνητή και η Προγονική Νοημοσύνη πρέπει να συναντηθούν, όχι γιατί ακούγεται ωραίο αλλά γιατί οι προκλήσεις της εποχής μας είναι τέτοιες που μόνο αν χρησιμοποιήσουμε και τις δυο νοημοσύνες μαζί θα μπορέσουμε να τις αντιμετωπίσουμε. Το μήνυμα της Δήλου είναι αυτό.»

Τελικά, δεν έχω καταλάβει. Θα φύγουμε για πάνω ή θα μείνουμε εδώ να καθαρίσουμε; Και τα δύο μαζί δεν γίνεται να είναι στην Ατζέντα. Μη δουλευόμαστε.

Λαβύρινθος