Μέχρι εχθές ο ελληνικός κόσμος δεν γνώριζε και δεν είχε ακούσει τον όρο “υγειονομική κρίση”, παρά μόνο εκείνοι που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σχετίζονταν με την αναπηρία. Μέχρι που τον έφερε στο προσκήνιο η πολιτεία με αφορμή την εκδήλωση της πανδημίας τού κορωνοϊού. Με το που μπήκαμε στη σκληρή φάση τής υγειονομικής κρίσης, η πολιτεία και η θεσμική ιατρική κατέβασαν τα ρολά των λεγόμενων υγειονομικών επιτροπών. Δεν ηχεί παράξενα; Δεν ηχεί περίεργα να αποσύρονται οι υγειονομικοί από μια υγειονομική κρίση;
Είναι η ώρα τής αλήθειας και τα πράγματα πρέπει να μπουν στη θέση τους. Γιατί σε λίγο οι ομιλούντες ελληνικά δεν θα μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους με όλη αυτή τη δολιοφθορά στην εννοιολογία και την “αναγόμωση” των λέξεων τής πολιτικής, της υγείας, της δημόσιας υγείας, του δικαίου, των ατομικών ελευθεριών και των δικαιωμάτων με φύρδην μίγδην υλικά.
Στην Ελλάδα υπήρχαν κάποιοι …άλλης κατηγορίας πολίτες, οι οποίοι από την εποχή τού Μεταξά υποχρεώθηκαν να βάλουν στο λεξιλόγιό τους τον περισπούδαστο όρο και διοικητικό μορφότυπο “υγειονομική επιτροπή”. “Αι υγειονομικαί επιτροπαί” έπαιξαν ιστορικό ρόλο στην εφαρμογή των πολιτικών πρόνοιας και κοινωνικής προστασίας, σε μια Ελλάδα που από τη μια επιχειρούσε να αποκαταστήσει τους ήρωες ανάπηρους πολέμου και από την άλλη υποχρεωνόταν να διαχειριστεί τους εκ γενετής ανίκανους προς εργασία και τους καθιστάμενους επίσης ανίκανους από εργατικά και από τροχαία ατυχήματα. “Αι υγειονομικαί επιτροπαί” θα έπρεπε να είχαν καταργηθεί όταν η χώρα άρχισε να πορεύεται στις ευρωπαϊκές λεωφόρους, δεδομένου του γεγονότος ότι και ο σύγχρονος χάρτης τής αναπηρίας δεν είχε πλέον καμμία σχέση με εκείνον των μεταπολεμικών χρόνων, αλλά και συνταγματικά, θεσμικά και διοικητικά τα πράγματα είχαν τρέξει μεγάλη απόσταση από την εποχή τού “αποφασίζομεν και διατάσσομεν”.
Έλα όμως που αντί να καταργηθούν οι υγειονομικές επιτροπές, αυτές ισχυροποιήθηκαν έτι περαιτέρω και μάλιστα κατέστησαν ανοιχτά και θρασύτατα βραχίονας “βαθέος κράτους”, επενδύοντας την ιατρική τους κεφαλή και την ιατρική τους χείρα με “κουκούλα”. Ανώνυμοι υγειονομικοί, από έτους 2011 και μετά, με το έτσι θέλω, άρχισαν να κόβουν και να ράβουν παθήσεις, ποσοστά, προσωπικότητες, όργανα, ψυχές, σαν να εργάζονται σε κέντρο διαλογής κρεάτων. Το τρομερό τής ιστορίας είναι ότι το περίφημο αναπηρικό κίνημα, ήτοι η ΕΣΑμεΑ, συναίνεσε στην εισαγωγή τής ιατρικής “κουκούλας”. Αυτά για την ιστορία, για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι καινούριοι.
Ερχόμαστε τώρα στην εποχή τού κορωνοϊού. Με ιδιαίτερη σπουδή από τον ΙΣΑ και τον Πρόεδρό του, το περιβόητο ΚΕΠΑ, ήτοι οι υγειονομικές επιτροπές τού Ειδικού Σώματος Ιατρών τού Υπουργείου Εργασίας, κατέβασε ρολά με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου. Ενώ, δηλαδή, λογικά, θα ανέμενε κανείς, ως υγειονομικές επιτροπές (ιατρών), να είναι στην πρώτη γραμμή, αυτές αποφασίστηκε να απόσχουν από την υγειονομική κρίση.
Πάνε δυο μήνες τώρα, που το ΚΕΠΑ είναι κλειστό. Οι τέταρτης κατηγορίας, πλέον, ανάπηροι [οι οποίοι έχουν δει τις υγειονομικές επιτροπές, επί σχεδόν μια δεκαετία, να τούς αλλάζουν τα φώτα, να τούς αλλοιώνουν τις παθήσεις ή/και τα ποσοστά αναπηρίας τους, να τούς μεταβάλλουν χρόνιες παθήσεις σε παθήσεις διάρκειας ενός ή δύο ετών και άλλους να τούς εξαφανίζουν τελείως από τον αναπηρικό χάρτη] μείνανε “μπουκάλα”, και στις παθήσεις τους προστέθηκε και η αγωνία για το πότε θα ανοίξει ξανά το Σφαγείο και αν θα συνεχίσουν να έχουν τις παθήσεις τους και τη στήριξη που ένεκα αυτών χρειάζονται.
Εν τω μεταξύ, κανείς από την διοίκηση, την κυβέρνηση, τη θεσμική ιατρική και τη δικαιοσύνη δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να απαντήσει στο ερώτημα τι διάολο έργο κάνουν αυτές οι επιτροπές και αν αυτό που κάνουν είναι σύννομο και ηθικό συνάμα. Επί τέσσερα χρόνια αποφεύγουν να απαντήσουν στο ερώτημα αν οι υγειονομικές επιτροπές τού ΚΕΠΑ νομιμοποιούνται να καταργούν τον θεράποντα ιατρό τού πάσχοντος και να διενεργούν ανώνυμα ιατρικές πράξεις μέσα σε μη δομές Υγείας (Πειραιώς 181 και αλλού), χωρίς να αναλαμβάνουν καμμία ευθύνη θεράποντος ιατρού και χωρίς να σέβονται κανένα δικαίωμα ασθενούς.
Επί τρία χρόνια επιχειρούσαμε να φτάσει το θέμα στο αρμόδιο για θέματα υγείας Σώμα Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας Πρόνοιας, αλλά η πρώην ΓΕΔΔ, κ. Παπασπύρου, και ο πρώην Ειδικός Γραμματέας τού Σώματος Ελεγκτών Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης, καθηγητής Δημοσίου Δικαίου κ. Κασσαβέτης, μαζί και ο Συνήγορος του Πολίτη και κάποιοι Εισαγγελείς δεν άφηναν την υπόθεση να φτάσει στους ελεγκτικούς μηχανισμούς του Υπ. Υγείας ούτε να φτάσει στη δικαστική αίθουσα. Συντονισμένα κωλυσιεργούσαν και αρχειοθετούσαν.
Εδώ και δυόμιση χρόνια, ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών και ο Πρόεδρός του, κ. Πατούλης, ποιούν τη νήσσα, κρατώντας στο συρτάρι καταγγελία και αρνούμενοι να τοποθετηθούν δημόσια για τις αρμοδιότητες των υγειονομικών Επιτροπών ΚΕΠΑ και για τεκμηριωμένες παράνομες και αντιδεοντολογικές ενέργειές τους σε βάρος ασθενών.
Ολόκληρη η κυβέρνηση τού κ. Τσίπρα, σε αγαστή συνεργασία με τον ΕΦΚΑ, έκαναν τα αδύνατα δυνατά να κρατήσουν την “κουκούλα” σε δράση και παροχή “καλών υπηρεσιών”. Ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος επισήμως (αλλά όχι δημοσίως) έχει τοποθετηθεί ότι για θέματα ΚΕΠΑ και αναπηρίας την αρμοδιότητα την έχει το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας (ΚΕΣΥ). Το ΚΕΣΥ έχει λάβει επισήμως ερωτήματα και κωφεύει. Η Ειδική Επιτροπή Ελέγχου των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές και η πρόεδρός της, καθηγήτρια δικαίου κ. Μητροσύλη, ενώ έχουν δημοσίως εκφραστεί ότι η αξιολόγηση τής αναπηρίας των ασθενών από τις υγειονομικές επιτροπές του ΚΕΠΑ περιγράφεται ως τραυματική εμπειρία, όταν κλήθηκε να διαχειριστεί πλήρως τεκμηριωμένη καταγγελία παραποίησης παθήσεως ατόμου με αυτισμό και να κάνει αυτοψία στην Πειραιώς 181, έκαναν πως δεν είδαν, δεν ξέρουν και πως είναι αναρμόδιοι.
Με αυτά και με άλλα οδηγηθήκαμε στην υποβολή μηνυτήριας αναφοράς, επίτομης ιστορίας και παρα-ιστορίας (πολιτικής, διοικητικής, δικαστικής) τού ΚΕΠΑ/ΕΦΚΑ, στην Εισαγγελία τού Αρείου Πάγου. Η αναφορά αυτή κοινοποιήθηκε, μεταξύ άλλων, και στο γραφείο του Υφυπουργού Υγείας. Εσχάτως, προς έκπληξή μας, πληροφορηθήκαμε επισήμως ότι δύο Επιθεωρητές Υγείας έχουν λάβει εντολή να ελέγξουν τα καταγγελλόμενα στη μηνυτήρια αναφορά, εκκινώντας από το κρίσιμο και θεμελιώδες ερώτημα αν οι επιτροπές του ΚΕΠΑ νομιμοποιούνται να διενεργούν ιατρικές πράξεις του ν. 3418/2005.
Έχουμε φτάσει στο σημείο να γνωρίζουμε τόσα πολλά, με στοιχεία, για τα έργα και τις ημέρες τού ΚΕΠΑ, περισσότερα ίσως και από όσα γνωρίζει το Πλαίσιο Προαγωγής της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (ΣτΠ), που μια ευνομούμενη πολιτεία θα όφειλε να μας θέσει σε status “μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος”. Είμαι υποχρεωμένος πλέον να την κάνω δημόσια αυτή τη δήλωση, κι ας αναλάβει ο καθένας την ευθύνη του.
Ερχόμαστε τώρα στο άνοιγμα τού ΚΕΠΑ, μετά τη δίμηνη αναστολή τής λειτουργίας του. Με έκπληξη διαπιστώνουμε ότι ο Ιατρικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης εξέδωσε δελτίο τύπου ότι μετέβη στη δομή τού ΕΦΚΑ Θεσσαλονίκης με αφορμή την επαναλειτουργία τού ΚΕΠΑ. Επί σχεδόν δέκα χρόνια, οι Ιατρικοί Σύλλογοι δεν έβρισκαν κανένα λόγο να πάνε στα ΚΕΠΑ, καθώς εντέχνως τα ΚΕΠΑ έχουν στηθεί εκτός Εθνικού Συστήματος Υγείας και απολάμβαναν (και απολαμβάνουν) απόλυτης “ασυλίας”. Όλοι γνωρίζουμε, πολύ καλύτερα το γνωρίζουν οι Ιατρικοί Σύλλογοι και οι κυβερνητικοί φορείς, ότι ο ΕΦΚΑ, στον οποίο ανήκουν τα ΚΕΠΑ, συνιστά οργανικό “αυτοτελές” κομμάτι του Υπουργείου Εργασίας. Όλες οι υπηρεσίες υγείας και δομές υγείας τού άλλοτε ΙΚΑ έχουν μεταφερθεί στον ΕΟΠΥΥ με νόμο εδώ και χρόνια, και ο ΕΦΚΑ δεν είναι παρά ένας συνταξιοδοτικός και ασφαλιστικός φορέας. Μας προκαλεί εντύπωση που ο κ. Νίτσας, Πρόεδρος τού ΙΣΘ, επισκεπτόμενος τον ΕΦΚΑ Θεσσαλονίκης, κάνει λόγο για “στήριξη της δημόσιας υγείας και των δομών της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και δράσεις”.
Παρακάτω παρατίθεται αυτούσιο τμήμα του δελτίου τύπου τής 15-5-2020 τού ΙΣΘ, αντιγεγραμμένο από την ιστοσελίδα του:
“Αυτοψία στο υποκατάστημα του ΕΦΚΑ στη Θεσσαλονίκη -το μοναδικό στο νομό- πραγματοποίησε κλιμάκιο του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης με επικεφαλής τον πρόεδρο του ΙΣΘ Νίκο Νίτσα. Ο κ. Νίτσας με αφορμή την επαναλειτουργία του Κέντρου Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕΠΑ), ύστερα από δίμηνη διακοπή και την άρση των μέτρων λόγω covid19, συζήτησε με συναδέλφους γιατρούς αλλά και με διοικητικούς υπαλλήλους τα θέματα που τους απασχολούν, επισημαίνοντας ότι o σύλλογος συνεχίζει από την αρχή του χρόνου τη στήριξη της δημόσιας υγείας και των δομών της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και δράσεις. «Ήδη έχουμε προσφέρει ασπίδες προσώπου κι άλλα μέτρα ατομικής προστασίας κι αν χρειαστεί θα το ξανακάνουμε». Ο πρόεδρος του ΙΣΘ συνομίλησε τηλεφωνικά και με τους επικεφαλής των υπηρεσιών ΚΕΠΑ στην Αθήνα.”
Ας μας εξηγήσει ο πρόεδρος του ΙΣΘ, κ. Νίτσας, πώς ξαφνικά τον έπιασε ο “πόνος αρμοδιότητας” για τον ΕΦΚΑ / ΚΕΠΑ, και σε ποιο Σύστημα Δημόσιας Υγείας ανήκει το ΚΕΠΑ. Και να μην ξεχνάει ο κ. Νίτσας, όπως και ο κ. Πατούλης, όπως και ο κ. Εξαδάκτυλος και το ΚΕΣΥ, ότι έχουν υποχρέωση να απαντήσουν δημόσια στο εξής κρίσιμο ερώτημα: “νομιμοποιούνται οι υγειονομικές επιτροπές των ανωνύμων ιατρών του ΚΕΠΑ να διενεργούν ιατρικές πράξεις εντός δομών που δεν εντάσσονται στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας και δεν είναι δομές παροχής υπηρεσιών υγείας;”. Μπορούν οι παραπάνω να ζητήσουν από τον Υπουργό Εργασίας να δώσει στη δημοσιότητα (σ.σ. για λόγους διαφάνειας) τις συμβάσεις μίσθωσης έργου των ιατρών του Ειδικού Σώματος ιατρών με τον ΕΦΚΑ/ΚΕΠΑ; Αυτή η ιστορία τής ανοχής των Ιατρικών Συλλόγων απέναντι στο διαρκές και συντονισμένο έγκλημα (pogrom) τού ιατρo-διοικητικού εξαμβλώματος πού λέγεται ΚΕΠΑ πρέπει να λάβει ένα τέλος. Και το τέλος αυτό πρέπει να είναι τίμιο και αποφασιστικό, όποιες κι αν είναι οι συνέπειες. Η ιατρική ως επιστήμη “εξουσίας” έχει υπερβεί τα εσκαμμένα. Δεν μπορεί να είναι ούτε δεκανίκι, ούτε μπερντές τής όποιας πολιτικής και διακυβέρνησης. Αν η ιατρική κάνει σκόντο στη δεοντολογία της και την ιπποκρατική της αποστολή για δέκα χρόνια ένεκα μνημονίων, για άλλα δυο-τρία χρόνια ένεκα πανδημίας και άλλα 50 χρόνια ένεκα …υποχρεωτικής βιολογικής προσαρμογής στην όποια κλιματική αλλαγή και στις υπαγορεύσεις των θιασωτών του μετανθρωπισμού, πάμε κι εμείς χαμένοι, πάει κι αυτή χαμένη.
Λαμβάνοντας υπόψη τον αναπροσαρμοσμένο τρόπο λειτουργίας τους, παραμένει ακατανόητος ο λόγος που έκλεισαν τα ΚΕΠΑ για δυο μήνες. Τι εμπόδιζε τα ΚΕΠΑ να λειτουργήσουν κατά το διάστημα των δυο τελευταίων μηνών με το ίδιο (νέο) σύστημα της αξιολόγησης με rendez-vous; Παρεμπιπτόντως, ερωτήματα δημιουργούνται αναφορικά με το ρόλο της λεγόμενης Επιστημονικής Εταιρείας Ιατρών ΚΕΠΑ, όπως την αποκαλεί ο ΙΣΘ στο δελτίο τύπου που εξέδωσε. Εξ όσων γνωρίζουμε, η συγκεκριμένη εταιρεία, η οποία ονομάζεται Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Αναπηρίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας (ΕΛΙΕΑΚΑΠ), συνιστά ένα σωματείο ορισμένων μόνο ιατρών των επιτροπών του ΚΕΠΑ (λιγότερων από 500, σε σύνολο περισσοτέρων από 3.500), ενώ η δημόσια επιστημονική της δράση είναι σχεδόν ανύπαρκτη.
Τέλος, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η νομοθετική πρόβλεψη για παράταση τής χορήγησης παροχών στα άτομα πού είχαν προγραμματιστεί να περάσουν από επιτροπές τού ΚΕΠΑ τούς τελευταίους δυο μήνες, δεν είναι και πολύ τίμια. Το κράτος θα ζητήσει πίσω τα λεφτά που έλαβε ο ανάπηρος πολίτης (για τον οποίον αναβλήθηκε η προγραμματισμένη επαναξιολόγηση της αναπηρίας του), εις περίπτωση που η υγειονομική επιτροπή μεταβάλει το αναπηρικό του status και τον πετάξει έξω από το σύστημα παροχών. Γνωρίζοντας τα έργα και τις ημέρες τού ΚΕΠΑ, δικαιολογημένα οι ανάπηροι πολίτες που αντιμετωπίζουν αυτή την κατάσταση έχουν λόγους να νοιώθουν ότι περιέρχονται σε κατάσταση φόβου και ομηρίας.
Γιώργος Σαρανταυγάς
Πολιτικός Επιστήμων / Διεθνολόγος
Σύζυγος γυναίκας με Σύνδρομο Asperger
Mars Field Gallery 